MacOS

macOS, (eski adları “Mac OS X” ve “OS X”) Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple Inc. tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.

Mac OS X aslen BSD ve Mach mikroçekirdeği üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan Darwin’e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak Aqua’yı geliştirmiştir.[6] Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.

macOS Server ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X’ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.

25 Temmuz 2012 yılında OS X Mountain Lionun tanıtımında Mac OS X ismi OS X ismine değiştirildi. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) yeni macOS Sierranın tanıtımı zamanı OS X isminin, macOS olarak değiştirildiği duyuruldu.

Tarihçe

Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X’in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS’ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını NextStep’ten alınmış ve daha sonra Darwin adı altında açık kaynak olarak sunulmuş Mach mikroçekirdeği ve BSD oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X Unix tabanlı bir işletim sistemidir.

1985 yılında Apple “yeni nesil” bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: Taligent ve Copland). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra NeXT’in işletim sistemi —o zamanki adıyla OPENSTEP— yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve Steve Jobs Apple’a geri dönmüş oldu.

Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP’i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye Rhapsody adı verildi. SH bilgisayarlarındaki donanım zorlukları, nesne tabanlı yeni bir yazılım mimarisi ve bazı ticari konulardaki anlaşmazlıklar yüzünden sancılı bir geçiş dönemi yaşanmış olsa da, Rhapsody Mac OS X adıyla 24 Mart 2001’de piyasaya sürüldü.

Ürün İsimleri

Apple Mac OS X ismindeki X karakterini Roma rakamlarından seçmiştir. On sayısını temsil eden X, Mac OS 9’dan sonra gelen işletim sistemini göstermektedir. Bu sebepten dolayı sistemin Apple tarafından öngörülen doğru okunuşu “Mac OS ten” (Mek o-es ten) şeklindedir. Türkçede ise daha yaygın olarak (Mak os iks) olarak okunur. Sistemin aslında Unix tabanlı olması ve isminin AIX, HP-UX, IRIX, Linux, Minix, Ultrix, Xenix gibi diğer Unix sistemleri gibi X ile bitmesi ise hoş bir tesadüftür. OS kısmı ise bir kısaltmadır. İngilizcesi “Operating System” olan “İşletim Sistemi” tabirinden gelir ve “OS” olarak kısaltılır.

Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini kedigillerden alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma, 10.2 sürümünün kod adı Jaguar idi. Üç sürüm de Mac OS X 10.0, Mac OS X 10.1 ve Mac OS X 10.2 olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.3 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak, Mac OS X 10.3 sürümü Mac OS X Panther ismiyle, Mac OS X 10.4 sürümü Mac OS X Tiger ismiyle, Mac OS X 10.5 sürümü Mac OS X Leopard ismiyle, Mac OS X 10.6 sürümü Mac OS X Snow Leopard ismiyle, Mac OS X 10.7 sürümü Mac OS X Lion ismiyle tanıtıltı. 2012 yılında Mac OS X ismi OS X ismine değiştirildi, Mac OS X 10.8 sürümü OS X Mountain Lion ismiyle piyasaya sürüldü. Mac OS X 10.9 sürümüne ise OS X Mavericks ismi verildi ve bu sürümle birlikte Mac OS X serisine isimleri için ilham aldığı kedigillere veda etti. Ardından Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etti. 10.10 sürümüne ise OS X Yosemite ismi verildi. Son olarak Apple 10.11 OS X El Capitan ismi ile yeni işletim sistemini ücretsiz olarak piyasaya çıkardı. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) Mac OS X ismi, macOS olarak değiştirildiği duyuruldu. Yeni 10.12 sürümü macOS Sierra oldu.

Mimari

MacOS’un çekirdeğinde, XNU çekirdeğinin üzerine kurulmuş, komut satırı arayüzünde standart Unix özellikleri bulunan POSIX uyumlu bir işletim sistemi bulunur. Apple bu yazılım ailesini Darwin adlı özgür ve açık kaynaklı bir işletim sistemi olarak piyasaya sürdü. Apple, Darwin’in üstünde, MacOS olan GUI tabanlı işletim sistemini tamamlamak için Aqua arayüzü ve Finder da dahil olmak üzere bir dizi bileşene katman yapmıştır.[7]

Mac OS X olarak orijinal tanıtımı ile sistem, önceki sürümlerinden klasik Mac OS’den daha istikrarlı ve güvenilir bir platform sağlamak için yeni yetenekler getirdi. Örneğin, önleyici çoklu görev ve bellek koruması, sistemin birbirlerini kesmeden veya bozmadan aynı anda birden çok uygulamayı çalıştırma becerisini geliştirdi. MacOS mimarisinin birçok yönü, bir platformdan diğerine geçişi kolaylaştırmak için taşınabilir olacak şekilde tasarlanan OPENSTEP’den türetilmiştir.[8] Örneğin NeXT, Apple’ın satın almasından önce orijinal 68k tabanlı NeXT iş istasyonlarından x86 ve diğer mimarilere taşınmış ve OPENSTEP daha sonra Rhapsody projesinin bir parçası olarak PowerPC mimarisine taşınmıştır.

MacOS High Sierra’dan önce ve katı hal sürücülerden (SSD’ler) başka sürücülerde varsayılan dosya sistemi klasik Mac OS’dan miras kalan HFS + ‘dır. İşletim sistemi tasarımcısı Linus Torvalds, tasarımının “kullanıcı verilerini aktif olarak bozduğu” muhtemelen en kötü dosya sistemidir “diyerek HFS + ‘yi eleştirdi.[9] Apple, dosya sisteminin Unicode’u destekleyecek şekilde genişletildiğinde kötüleşen bir tasarımın dosya adlarının davaya duyarsızlığını eleştirdi. Başlangıçta, HFS Plus, big-endian 68K ve PowerPC sistemlerinde çalışan klasik Mac OS için tasarlandı. Apple, Macintosh’u little-endian Intel işlemcilere değiştirdiğinde, HFS + dosya sistemlerinde big-endian bayt sırası kullanmaya devam etti. Sonuç olarak, mevcut Mac’lerdeki macOS, dosya sistemi verilerini okurken bayt takas yapmalıdır. Bu endişeler macOS High Sierra’daki SSD’lerde dosya sistemleri için kullanılan yeni Apple Dosya Sistemi ile ele alınmaktadır.[10]

MacOS’daki Darwin alt sistemi, Unix izinleri katmanını içeren dosya sistemi yönetiminden sorumludur. 2003 ve 2005’te iki Macworld editörü izin şemasını eleştirdi; Rob Roy Griffiths, bazı kullanıcıların izinleri her gün sıfırlamak zorunda kalabileceğini, 15 dakikaya kadar sürebilen bir işlemi önermişti: Ted Landau, yanlış yapılandırılmış izinleri “en yaygın hayal kırıklığı” olarak adlandırdı.[11] Daha yakın zamanlarda, başka bir Macworld editörü olan Dan Frakes, izinlerin aşırı onarılması prosedürünü çok fazla kullandı. MacOS’un genellikle kullanıcı müdahalesi olmaksızın izinleri düzgün bir şekilde işlediğini ve sorunların ortaya çıktığı anda izinlerin sıfırlanmasının denenmesi gerektiğini savundu.[12]

MacOS’un mimarisi katmanlı bir tasarıma sahiptir: katmanlı çerçeveler, ortak görevler için mevcut kodu sağlayarak uygulamaların hızlı gelişimine yardımcı olur. Apple kendi yazılım geliştirme araçlarını, en belirgin olarak Xcode adlı entegre bir geliştirme ortamı sağlamaktadır. Xcode, C, C ++, Objective-C ve Swift gibi çeşitli programlama dillerini destekleyen derleyicilere arabirimler sağlar. Apple-Intel geçişi için, geliştiriciler, uygulamalarını hem Intel tabanlı hem de PowerPC tabanlı Macintosh satırları ile uyumluluk sağlayan evrensel bir ikili olarak oluşturabilmeleri için değiştirildi. Birinci ve üçüncü parti uygulamalar, AppleScript çerçevesini kullanarak, klasik Mac OS’den veya programlama bilgisi gerektirmeyen önceden yazılmış görevler sunan yeni Automator uygulamasını kullanarak programlı olarak kontrol edilebilir.[13][14]

Mac OS X sürüm bilgileri
SürümKod adıTanıtım TarihiÇıkış TarihiEn son sürümü
Rhapsody Developer ReleaseGrail1Z4 / Titan1U31 Ağustos 1997DR2 (14 Mayıs 1998)
Mac OS X Server 1.0Hera16 Mart 19991.2v3 (27 Ocak 2000)
Mac OS X Developer Preview11 Mayıs 199816 Mart 1999DP4 (5 Nisan 2000)
Public BetaKodiak13 Eylül 2000
Mac OS X 10.0Cheetah24 Mart 200110.0.4 (22 Haziran 2001)
Mac OS X 10.1Puma18 Temmuz 200125 Eylül 200110.1.5 (6 Haziran 2002)
Mac OS X 10.2Jaguar6 Mayıs 200224 Ağustos 200210.2.8 (3 Ocak 2003)
Mac OS X 10.3Panther23 Haziran 200324 Ocak 200310.3.9 (15 Nisan 2005)
Mac OS X 10.4Tiger4 Mayıs 200429 Nisan 200510.4.11 (14 Kasım 2007)
Mac OS X 10.5Leopard26 Haziran 200626 Ocak 200710.5.8 (5 Ağustos 2009)
Mac OS X 10.6Snow Leopard9 Haziran 200828 Ağustos 200910.6.8 v1.1 (25 Temmuz 2011)
Mac OS X 10.7Lion20 Ocak 201020 Temmuz 201110.7.5 (19 Eylül 2012)
OS X 10.8Mountain Lion16 Şubat 201225 Temmuz 201210.8.5 (12F45) (3 Ocak 2013)
OS X 10.9Mavericks10 Haziran 201322 Ocak 201310.9.5 (13F34) (17 Eylül 2014)
OS X 10.10Yosemite2 Haziran 201416 Ekim 201410.10.5 (14F27) (13 Ağustos 2015)
OS X 10.11El Capitan8 Haziran 201530 Eylül 201510.11.6 (15G31) (19 Temmuz 2016)
macOS 10.12Sierra13 Haziran 201620 Eylül 201610.12.6 (16G29) (19 Temmuz 2017)
macOS 10.13High Sierra5 Haziran 201725 Eylül 201710.13.5 (17F77) (1 Haziran 2018)

Mac OS X Build Sürümleri

Public Beta Kodiak, Build 1H39
10.0 Cheetah, Build 4K78

  • 10.0.1 Build 4L13
  • 10.0.2 Build 4P12
  • 10.0.3 Build 4P13
  • 10.0.4 Build 4Q12
10.1 Puma, Build 5G64

  • 10.1.1 Build 5M28
  • 10.1.2 Build 5P48
  • 10.1.3 Build 5Q45
  • 10.1.4 Build 5Q125
  • 10.1.5 Build 5S60
10.2 Jaguar, Build 6C115

  • 10.2.1 Jaguar Red, Build 6D52
  • 10.2.2 Jaguar Blue, Merlot, Build 6F21
  • 10.2.3 Jaguar Green, Build 6G30
  • 10.2.4 Jaguar Pink, Build 6I32
  • 10.2.5 Jaguar Plaid, Build 6L29
  • 10.2.6 Jaguar Black, Build 6L60
  • 10.2.7 Build 6R65
  • 10.2.8 (G4) Build 6R73
  • 10.2.8 (G5) Build 6S90
10.3 Panther, Build 7B85

  • 10.3.1 Build 7C107
  • 10.3.2 Build 7D24
  • 10.3.3 Build 7F44
  • 10.3.4 Build 7H63
  • 10.3.5 Build 7M34
  • 10.3.6 Build 7R28
  • 10.3.7 Build 7S215
  • 10.3.8 Build 7U16
  • 10.3.9 Build 7W98
10.4 Tiger, Build 8A428

  • 10.4.1 Build 8B15
  • 10.4.2 Build 8C46
  • 10.4.3 Build 8F46
  • 10.4.4 Build 8G32 (Ilk Intel destekli Mac OS X Versiyonu)
  • 10.4.5 (PowerPC) Build 8H14
  • 10.4.5 (Intel) Build 8G1454
  • 10.4.6 (PowerPC) Build 8I1119
  • 10.4.6 (Intel) Build 7U16
  • 10.4.7 (PowerPC) Build 8J135
  • 10.4.7 (Intel) Build 8J2135
  • 10.4.8 (PowerPC) Build 8L127
  • 10.4.8 (Intel) Build 8L2127
  • 10.4.9 (PowerPC) Build 8P135
  • 10.4.9 (Intel) Build 8P2137
  • 10.4.10 (PowerPC) Build 8R218
  • 10.4.10 (Intel) Build 8R2218
  • 10.4.11 (PowerPC) Build 8S165
  • 10.4.11 (Intel) Build 8S2167
10.5 Leopard, Build 9A581

  • 10.5.1 Build 9B18
  • 10.5.2 Build 9С31
  • 10.5.3 Build 9D34
  • 10.5.4 Build 9E17
  • 10.5.5 Build 9F33
  • 10.5.6 Build 9G55
  • 10.5.7 Build 9J61
  • 10.5.8 Build 9L30
10.6 Snow Leopard, Build 10A432

  • 10.6.1 Build 10B504
  • 10.6.2 Build 10C540
  • 10.6.3 Build 10D573
  • 10.6.4 Build 10F569
  • 10.6.5 Build 10H548
  • 10.6.6 Build 10J567
  • 10.6.7 Build 10J869
  • 10.6.8 Build 10K540
10.7 Lion, Build 11A511

  • 10.7.1 Build 11B211
  • 10.7.2 Build 11C74
  • 10.7.3 Build 11D50
  • 10.7.4 Build 11E53
  • 10.7.5 Build 11G56
10.8 Mountain Lion, Build 12A269

  • 10.8.1 Build 12B19
  • 10.8.2 Build 12C54
  • 10.8.2 Build 12C60
  • 10.8.3 Build 12D78
  • 10.8.4 Build 12E55
  • 10.8.5 Build 12F37
10.9 Mavericks, Build 13A603

  • 10.9.1 Build 13B42
  • 10.9.2 Build 13C64
  • 10.9.3 Build 13D65
  • 10.9.4 Build 13E28
  • 10.9.5 Build 13F34
10.10 Yosemite, Build 14A389

  • 10.10.1 Build 14B25
  • 10.10.2 Build 14C109
  • 10.10.3 Build 14D131
Mac OS X Server

  • 1.0
  • 10.0
  • 10.1
  • 10.2
  • 10.3
  • 10.4
  • 10.5
  • 10.6
  • 10.7
  • 10.8
  • 10.9
  • 10.10

Görüldüğü üzere Apple 2001’den itibaren nerdeyse her sene bir işletim sistemi üretirken, şimdilerde daha yavaş bir tempoyla yeni sürüm çıkarmaktadır. 2000’den 2002’ye kadar olan hızın sebebi şirketin Mac OS 9’dan geçişi gerçekleştirmedeki kararlığıydı. 2004 yılında Steve Jobs’un Mac OS X’e geçişin tamamlandığını duyurması ile yeni işletim sistemleri daha uzun aralıklarla çıkmaya başlamıştır.

Öbür yandan Apple’ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel’in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X’in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple’ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.

Ancak bazı ileri düzey kullanıcıların uğraşları ile günümüzde X86 tabanlı Apple harici bilgisayarlarda da Mac OS X çalıştırılabilmektedir. Uzun uğraşlar ve çeşitli yollarla yapılan bu işlemler, Apple bilgisayarlar üzerinde çalışan Mac OS X sistemleri kadar başarılı olmasa da meraklı kullanıcıların mevcut sistemlerinde Mac OS X işletim sistemini denemelerine imkân vermektedir. Fakat çeşitli stabilite sorunları ve veri kayıplarının olma ihtimali vardır. Ayrıca her sisteme Mac OS X işletim sisteminin yüklenemiyor oluşu da bir gerçektir. Apple bu konuda Mac OS X için kısıtlayıcıdır. Apple harici bilgisayarlara Mac OS X yüklenmesi kanuna aykırıdır.

Belli başlı özellikler

  • PDF ve Quartz teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.
  • 512×512 piksele kadar çıkabilen yüksek renkte, yeniden boyutlandırılabilen simge kullanımına destekler.
  • Sistemdeki tüm metin alanları yazım kılavuzu, imlâ düzeltme, sözlük, değişik seçim şekilleri, otomatik tamamlama, sürükle-bırak ve sistem servisleri ile uyumludur. Kısacası, kullandığınız her metin kutusunda sayılan özellikleri kullanmak mümkündür, yazılımcının özel bir çaba sarfetmesi gerekmez.
  • Yüksek kalitede görüntü yumuşatma ve gölgelendirme.
  • Açık uygulama pencerelerini hem uygulamaya göre erişime, hem ekranda görülen sıraya göre erişime açmıştır.
  • ColorSync: Sistemdeki görüntü motoru basıma hazır, kâğıt üzerine çıkacağı ya da değişik ortamlarda gösterileceği bildirilen görüntülerin renk kalibrasyonunu kendiliğinden yapar.
  • OpenGL sayesinde grafik çizimleri için donanım bazlı hızlandırma sağlar, bu teknolojinin adı Quartz Extremedir.
  • Exposé veya Mission Control adlı özellik sayesinde tek tuş ya da fare hareketi ile tüm açık pencereler, öndeki uygulama pencereleri ya da masaüstü ekrana gelir.
  • Sistemdeki uygulamaların çok büyük bir kısmı Unicode desteklidir.
  • Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu yazılım için yazıımın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
  • FileVault özelliği AES-128 kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
  • Widget denilen ufak yazılımları barındıran Dashboard katmanı sayesinde ufak işleri halleden yazılımcıklar el altından tek tuşla çağırılıp hemen saklanabilir. Safari tarayıcısında açılan herhangi sayfadan sadece fare kullanılarak bu ufak yazılımcıklar yaratılabilir.
  • Sistem çapındaki dosyaları, resimleri, e-postaları, adresleri ve daha birçok türü arayabilen Spotlight sayesinde içerik aramaları çok hızlı olarak gerçekleşir. Arama sonuçları sanal klasörler olarak saklanabilir.
  • Quick Look sayesinde sistem üzerindeki hemen hemen her dosya, dosyayı yaratan uygulamayı çalıştırmadan görüntülenebilir.
  • Automator son kullanıcılar için rutin hale gelen görevleri otomatik hale getirebilen bir yazılımdır. Uzun süre önce Apple tarafından geliştirilmiş olan AppleScript’i daha da kolay kullanılan bir teknoloji haline getirmiştir.
  • Birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı farklı ayarlarla kullanabilmesini sağlayan profiller sunar.
  • Sistem çapında İngilizce sesli komut tanıma ve metin okuma özelliği mevcuttur. Bu teknolojinin bir ileri aşaması olan VoiceOver sayesinde Mac OS X görme engelli kullanıcılara ekranda neler olup bittiğini anlatır.
  • Standart kurulumla gelen FaceTime yazılımı İnternet üzerineden 3 kişinin aynı anda görüntülü konferans yapmasını, 10 kişinin aynı anda sesli görüşme yapmasını sağlar. Sanal olarak sunumlar, uzaktan ekran kontrolü, arka plan filtreleri ile gelir.
  • Time Machine (Zaman makinesi) sisteminizi kurduğunuzdan itibaren herhangi bir zamana geri giderek yanlışlıkla sildiğiniz veya bozuk dosyaları geri getirebilmeyi, dosyaların her değişikliğini geri alabilmeyi, eski sürümlerin içlerinde arama yapabilmeyi sağlar.
  • Mission Control sayesinde birden fazla sanal masaüstünde yazılım kümeleri tanımlanabilir.
  • Apple Mail yazılımını kullanarak yapılacaklar listesi hazırlama, takvim notları alma. Özelleştirilebilen şablonlarla iLife uygulamalarındaki içeriği diğer kullanıcılarla kolayca paylaşabilme.

Bu sayfada yer alan bazı bilgiler wikipedia alınarak bilgi amaçlı paylaşılmakta olup aktif olarak güncellenmektedir.

Son Güncelleme: 9/07/2018

ServisXYZ | bir servis portalı ve servis'ten daha fazlası.
Logo
Compare items
  • Total (0)
Compare
0